Νικόλαος Β, ο οποίος παραιτείται-όχι πως είχε επιλογή – από το θρόνο της Ρωσίας στις 2/3 του 1917 μετά την επανάσταση του Φεβρουαρίου..
Από τις 23 Φεβρουαρίου του 1917 και για τις επόμενες μέρες πολίτες και στρατιώτες διαδήλωναν στους δρόμους της Πετρούπολης, διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες ζωής τους, οι οποίες είχαν επιβαρυνθεί και υποβαθμιστεί ακόμα περισσότερο λόγω της συμμετοχής της χώρας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο – έναν πόλεμο στον οποίο οι εκατόμβες του ρωσικού στρατού γίνονταν κάθε μέρα και μεγαλύτερες και του οποίου το τέλος κάθε άλλο παρά έδειχνε να πλησιάζει. Τα γεγονότα, τα οποία θα κορυφωθούν στις 25 Φεβρουαρίου οπότε θα υπάρξουν και θύματα (40 νεκροί), εξέπληξαν και αιφνιδίασαν πολλούς. Ανάμεσά τους, και τους Ρώσους σοσιαλιστές, μπολσεβίκους και μενσεβίκους, των οποίων οι ηγέτες, εξόριστοι οι περισσότεροι, προσπάθησαν να φτάσουν στην Πετρούπολη το ταχύτερο δυνατόν, με οποιοδήποτε μέσον.
( οι ημερομηνίες σε όσα προηγήθηκαν και όσα θα ακολουθήσουν δίνονται με το παλαιό ημερολόγιο, αυτό που ίσχυε στη Ρωσία έως το 1918- αλλιώς η Φεβρουαριανή Επανάσταση έγινε στις 8 Μαρτίου και η Οκτωβριανή στις 7 Νοεμβρίου) Οι εξελίξεις υπήρξαν ραγδαίες. Στις 27 Φεβρουαρίου ιδρύεται το Σοβιέτ της Πετρούπολης. Την 1η Μαρτίου σχηματίζεται η λεγόμενη Προσωρινή Κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον πρίγκιπα Λβοφ και με ισχυρή παρουσία στους κόλπους της του κόμματος των Συνταγματικών Δημοκρατών (Καντέ). Στις 2 Μαρτίου ο Νικόλαος Β΄ παραιτείται. Στις 3 Μαρτίου ο μέγας δούκας Μιχαήλ θα αποποιηθεί κατ’ ουσίαν την πρόταση να διαδεχθεί τον αδελφό του Νικόλαο, ο οποίος, παρεμπιπτόντως, στις 27 Φεβρουαρίου σημείωνε στο ημερολόγιό του: «Το απόγευμα έκανα έναν περίπατο. Είχε ωραία λιακάδα. Επαιξα ντόμινο»! Η δυναστεία των Ρομανόφ είχε κλείσει τον κύκλο της. Ολα τα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας, μαζί και τα παιδιά, θα εκτελούνταν εν ψυχρώ, με βάρβαρο τρόπο, τον Ιούλιο του 1918 στο Εκατερίνμπουργκ, από τους μπολσεβίκους του τοπικού σοβιέτ.
Η επόμενη περίοδος, έως τον Οκτώβριο, θα σημαδευτεί από τις συνθήκες «δυαδικής εξουσίας», σύμφωνα με μια αγαπημένη έκφραση του Λένιν. Από τη μια, η Προσωρινή Κυβέρνηση, την οποία αποτελούσαν κυρίως υποστηρικτές μιας δυτικού τύπου κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Από την άλλη, το Σοβιέτ της Πετρούπολης. Τις μέρες που ακολούθησαν όλοι έδειχναν αιφνιδιασμένοι και εν πολλοίς αμήχανοι ως προς το τι μέλλει γενέσθαι σε μια χώρα που, εκτός των άλλων, συνέχιζε και να βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση. Σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας, ακόμα και αλληλοσυγκρουόμενων εκτιμήσεων και απόψεων μεταξύ των κορυφαίων μπολσεβίκων, στις 4 Απριλίου θα φτάσει στην Πετρούπολη (μέσω Γερμανίας, Σουηδίας και Φινλανδίας) ο Βλαντίμιρ Ιλιτς Ουλιάνοφ, πιο γνωστός ως Λένιν. Την ίδια κιόλας μέρα ο Λένιν διάβασε στους συντρόφους του τις περιώνυμες «Θέσεις του Απρίλη», όπου για πρώτη φορά έθετε ρητά το ζήτημα της μετεξέλιξης «της αστικοδημοκρατικής επανάστασης σε σοσιαλιστική». Το κλειδί των απόψεων του Λένιν, που σύντομα θα συμπυκνώνονταν στο σύνθημα «όλη η εξουσία στα σοβιέτ», βρισκόταν στη 2η από τις «Θέσεις του Απρίλη»: «Η ιδιομορφία της σημερινής κατάστασης στη Ρωσία βρίσκεται στη μετάβαση από την πρώτη φάση της επανάστασης, η οποία έδωσε την εξουσία στην αστική τάξη λόγω της ανεπαρκούς συνείδησης και οργάνωσης του προλεταριάτου, στη δεύτερή της φάση, η οποία θα δώσει την εξουσία στο προλεταριάτο…».